Ο Λεωνίδας Α´ (Σπάρτη, περ. 540 π.Χ. –Θερμοπύλες, Αύγουστος ή Οκτώβριος 480 π.Χ.) ήταν αρχαίος Έλληνας ο οποίος διατέλεσε βασιλιάς της Σπάρτης από τη δυναστεία των Αγιαδών. Ο πατέρας του ήταν ο βασιλιάς Αναξανδρίδας Β΄^[4] (ή Αλεξανδρίδας αλλιώς), ο οποίος απέκτησε τέσσερις γιους: τον Κλεομένη από τη δεύτερη γυναίκα του καί τρεις γιους (Δωριέας, Λεωνίδας, Κλεόμβροτος) από την πρώτη του συζυγο Πιστευόταν πως ήταν απόγονος του Ηρακλή.Αν ο Λεωνίδας γεννήθηκε το 540 π.Χ., τότε το 510 π.Χ. πρέπει να ήταν σε ηλικία γάμου. Είτε παντρεύτηκε μια γυναίκα το όνομα της οποίας αγνοούμε, οπότε και χώρισε αργότερα, είτε έμεινε ανύπαντρος μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 490 π.Χ., όταν παντρεύτηκε τη Γοργώ, η οποία ήταν κόρη του ετεροθαλούς αδελφού του, Κλεομένη. Εκείνη την εποχή, ήταν φυσιολογικό οι βασιλείς να παντρεύονται κοντινά συγγενικά τους πρόσωπα για να διατηρήσουν το βασιλικό αίμα. Ο Λεωνίδας με τη Γοργώ απέκτησαν ένα γιο, τον Πλείσταρχο, γεγονός που τον καθιστούσε ισότιμο με τους τριακόσιους, οι οποίοι επιλέχθηκαν να τον συνοδέψουν στις Θερμοπύλες εν μέρει επειδή είχαν όλοι τους γιο. Ο Λεωνίδας με αυτό τον τρόπο επέλεξε πως όποιοι μαχητές θα πήγαιναν να πολεμήσουν έπρεπε να είχαν τουλάχιστον ένα γιο, ώστε να διατηρηθεί η γενιά τους. Από τους δυο βασιλιάδες της Σπάρτης θέλησε να πάει ο Λεωνίδας, υπακούοντας και σε ένα χρησμό του μαντείου των Δελφών που έλεγε: "Ή πόλη της Σπάρτης θα σβηστεί από το χάρτη ή θα θρηνήσει τον βασιλιά της".